จิตวิทยาการออกกำลังกาย ทำไมบางคนถึงรักษาวินัย ในการดูแลสุขภาพได้

         เคยสงสัยไหมว่าทำไมเพื่อนบางคนของเราถึงออกกำลังกายได้ทุกเช้า ไม่ว่าแดดจะออก หรือฝนจะตก ในขณะที่เรากด “เลื่อนปลุก” แล้วนอนต่อ ? วินัยในการดูแลสุขภาพไม่ใช่แค่เรื่องของแรงกาย แต่มาจาก “แรงใจ” ที่ฝังอยู่ลึกในระดับจิตวิทยา ซึ่งเป็นสิ่งที่เราทุกคนสามารถฝึกฝนได้ แล้วเราจะทำอย่างไร ? เรามาดูวิธีกันดีกว่า

พฤติกรรมสุขภาพไม่ได้เกิดขึ้นเพราะ “รู้ว่าอะไรดี” แต่เพราะ “เชื่อ และเห็นคุณค่า”
         จากบทความในเว็บไซต์สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) “ประโยชน์ที่ได้รับจากการออกกำลังกาย” ระบุว่า แม้คนจำนวนมากจะรู้ดีว่าการออกกำลังกายช่วยให้ร่างกายแข็งแรง ลดความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรัง แต่การ “ลงมือทำ” กลับเป็นเรื่องที่ยากเย็น ความเชื่อนี้ตรงกับหลักจิตวิทยาเชิงบวกที่ว่า พฤติกรรมจะเกิดขึ้นต่อเนื่อง เมื่อเรามองเห็นคุณค่าในผลลัพธ์ เช่น บางคนออกกำลังกายไม่ใช่เพราะอยากผอม แต่เพราะรู้สึกมีพลัง มีความสุข และลดความเครียดได้

ตั้งเป้าหมายที่ชัดเจน และเล็กพอให้เริ่มได้ทันที
         และในอีกบทความจาก สสส. “ออกกำลังกายอย่างไรดีให้ได้ผล” แนะนำว่า หากต้องการเริ่มออกกำลังกาย ควรตั้งเป้าหมายให้เล็กลง และจับต้องได้ เช่น เดินวันละ 15 นาที หรือทำโยคะในห้องวันละ 10 นาที นี่เป็นแนวคิดเดียวกับทฤษฎี Small Habits ที่ได้รับการยอมรับจากนักจิตวิทยาทั่วโลก เพราะ “เป้าหมายเล็ก ๆ ที่ทำได้จริง” ช่วยสร้างความรู้สึกสำเร็จและกระตุ้นให้ทำซ้ำ

การสร้าง “แรงเสริมในเชิงบวก“
         คนที่สามารถรักษาวินัยได้มักมีระบบสนับสนุน ไม่ว่าจะเป็นเพื่อนร่วมวิ่ง กลุ่มฟิตเนส หรือโค้ชสุขภาพที่คอยติดตามและให้กำลังใจ ซึ่งเข้ากับแนวคิดเรื่อง การเสริมแรงทางบวก (Positive Reinforcement) ที่ว่า หากเราทำสิ่งใดแล้วได้ผลตอบแทนในเชิงบวก เรามีแนวโน้มจะทำซ้ำ เช่น หลังออกกำลังกายแล้วได้นอนหลับดีขึ้น อารมณ์ดีขึ้น หรือแม้แต่คำชมจากคนรอบข้าง

จิตใต้สำนึกที่ถูกปลุกด้วยความสม่ำเสมอ
         วินัยไม่ได้เกิดจากแรงฮึดชั่วคราว แต่มาจากการ “ฝึกซ้ำจนเป็นนิสัย” งานวิจัยทางจิตวิทยาหลายชิ้นพบว่า เมื่อเราทำสิ่งใดซ้ำ ๆ สมองจะเชื่อว่าสิ่งนั้นคือส่วนหนึ่งของตัวตน เช่น หากคุณออกกำลังกาย 21 วันติดกัน สมองจะเริ่มจดจำและปรับตัวให้การออกกำลังกายกลายเป็นเรื่องธรรมชาติ ไม่ต้องฝืนใจมากเหมือนวันแรก

         จิตวิทยาการออกกำลังกายเป็นเรื่องของการเข้าใจตนเอง ตั้งเป้าหมายเล็ก ๆ สร้างระบบสนับสนุน และฝึกซ้ำให้พฤติกรรมสุขภาพกลายเป็นนิสัย ทุกคนสามารถฝึกวินัยนี้ได้ โดยไม่จำเป็นต้องมีแรงจูงใจสูงตลอดเวลา แค่เริ่มจากจุดเล็ก ๆ และให้เวลากับตัวเอง

พิเศษสุด ๆ หากคุณเป็นบุคลากรของ สวทช. และประชาคม อวท. อย่าปล่อยให้คำว่า “ไม่มีเวลา” หรือ “ไม่รู้จะเริ่มยังไง” มาหยุดสุขภาพของคุณ ลองเข้าร่วม กิจกรรม ThaiSook Coach SS3 ที่จะช่วยคุณตั้งเป้าหมาย ออกแบบกิจกรรมที่เหมาะสมกับชีวิตประจำวัน พร้อมโค้ชดูแลให้คำปรึกษาอย่างใกล้ชิด 

เริ่มเปลี่ยนแปลงง่าย ๆ เพื่อชีวิตที่ดีกว่าได้ที่ลิงก์นี้ >> [กิจกรรม ThaiSook Coach SS3]
เปิดรับสมัคร :  ตั้งแต่วันนี้ ถึง 30 พฤษภาคม 2568 เท่านั้น

ThaiSook เพื่อคนไทยสุขภาพดี มีความสุข

อ้างอิง
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) สืบค้นจาก ประโยชน์ที่ได้รับจากการออกกำลังกายสม่ำเสมอ
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) สืบค้นจาก ออกกำลังกายอย่างไรดีให้ได้ 10 นาทีขึ้นไป
Wood, W., & Neal, D. T. สืบค้นจาก A new look at habits and the habit-goal interface. Psychological Review, 114(4), 843–863.
Fogg, B. J. สืบค้นจาก Tiny Habits: The Small Changes That Change Everything. Houghton Mifflin Harcourt.